ARTYKUŁ O ŁADUNKU, KTÓRY UCIEKA Z POKŁADU STATKU

Czy wiecie, że ok. 0,15% transportowanego ładunku w postaci ciekłego gazu ziemnego odparowuje ze statku, zanim zostanie dostarczony do miejsca docelowego? 

Gazowiec, Joachim Kohler Bremen, Wikimedia Commons

Motyw ucieczki pojawił się w różnorodnych dziełach. Kopciuszek uciekał o północy z królewskiego balu, Rambert z powieści Alberta Camusa "Dżuma" planował zwiać z odizolowanego od świata miasta, a Malwina z pozycji "Ucieczki Malwiny" Matyldy Młockiej próbowała żyć na nowo opiekując się góralską gospodą. Do grupy uciekinierów należy również ciekły gaz ziemny czyli LNG. Koniecznie o nim pamiętajcie, jeśli podchodzicie do matury! ;)

W trzecim kwartale 2022 roku, według raportu podanego przez Centrum Informacji o Rynku Energii, Polska nabyła gaz od USA, Nigerii, Kataru i Norwegii. Mamy do czynienia z nietypowym ładunkiem, który należy przetransportować na dużą odległość. Naturalnie więc pojawia się pytanie: jaki środek transportu idealnie odnajdzie się w roli gazowego kuriera? 

Cysterna kolejowa, NorthWoodsHiawatha, Wikimedia Commons 

Na pociągi lub ciągniki siodłowe z odpowiednią naczepą można postawić, gdy mamy do czynienia z lokalną produkcją tego surowca. Gazociągi spełniają swoje zadanie, jeśli chodzi o transport na odległość poniżej 3000 km. Na dłuższych trasach najbardziej optymalne okazują się być statki, tzw. gazowce. 

Choć na pierwszy rzut oka są to kompletnie odrębne światy, łączy je jedno: zwiększona efektywność ekonomiczna magazynowania i transportu w przypadku przeobrażenia naszego ładunku w wysokometanowy skroplony gaz ziemny. 

Jak wygląda ten proces? 

Gaz chłodzi się w temperaturze -162°C. Pod wpływem działania temperatury i ciśnienia substancja ta zmniejsza swoją objętość 600 razy. Na skutek metamorfozy otrzymujemy bezwonny i bezbarwny surowiec bez właściwości korozyjnych. Skroplony gaz ziemny dociera ostatecznie do pływających terminali lub instalacji lądowych, gdzie przesyłany zostaje do zbiorników kriogenicznych. 

Tankowiec, Joshua J. Cotten, Unsplash

Wydawałoby się, że skoro pewna część LNG ucieka z pokładu statku, to gazowce można porównać do nieporadnych i nieodpowiedzialnych rodziców. Nic bardziej mylnego! Jest to bardzo rozwinięty technologicznie sektor, a samych gazowców nie ma na świecie dużo. W 2000 r. było ich zaledwie 100. 7 lat później odnotowano 192 jednostki. 

Co sprawia, że gazowce są wyjątkowe?

Wszystkie statki tego typu posiadają na pokładzie instalacje wyładunkowe z pompami, które przetłaczają płynny gaz z wydajnością do 10000 m³/h. Wyposażone są również w instalacje balastowe wspomagane komputerowo, dzięki którym możliwe jest zachowanie stateczności podczas załadunku i rozładunku. 

Ubytek ładunku w procesie transportowym wynika z tego, że ciekły gaz ziemny przebywa drogę w... temperaturze wrzenia. Wymusza to potrzebę sprawnego przepływu z punktu początkowego do punktu docelowego. Na wodach otwartych gazowce poruszają się więc z prędkością 19-21 węzłów (ok. 37 km/h). 

Warto w tym miejscu dodać, że gazowce to, według danych z 2014 roku, w 66% jednostki poniżej 10 lat. Średni czas ich eksploatacji to 40-50 lat. 

Zbiorniki służące do magazynowania LNG stworzone są ze stopów aluminium, stopów niklowych, żywicy epoksydowej zbrojonej włóknem szklanym czy stali austenitycznych. 

Gazowiec MV Mozah, Nakilat, Wikimedia

Jak dużo ciekłego gazu ziemnego na raz są w stanie przetransportować statki? 

Wszystko zależy od bezpieczeństwa, specyfiki trasy, terminali odbiorczych i kierunku dostawy. Gazowce przepływające dla przykładu przez Kanał Panamski znane są z pojemności 160000 - 180000 m³. Rozładunek takiego środka transportu zajmuje ok. 14-15 h. 

Gazowiec gazowcowi nierówny. 

Wyróżniamy 2 najpopularniejsze rodzaje tych statków:

• Gazowce typu Moss to technologia norweska. Są bardzo charakterystyczne przez obecność kulistych zbiorników. Ich spawanie wymaga dużej precyzji. Zbiorniki nie są częścią konstrukcji kadłuba statku. Ich wnętrze pokryte jest aluminium. Popularność zdobyły w pierwszych latach rozwoju gazowców. 

Gazowiec typu Moss, LNG Rivers, Pline, Wikimedia

• Gazowce membranowe to zdobycz technologii francuskiej. Po przenalizowaniu kwestii techniczno-ekonomicznych okazało się, że są one najbardziej efektywne. Ścianka wewnątrz zbiornika to cienka membrana, którą wykonuje się z niskowęglowej stali nierdzewnej. W 2014 roku gazowce membranowe stanowiły 75% światowej floty gazowców. 

Gazowiec membranowy, LNG Bonny, Pline, Wikimedia 

Terminale do obsługi LNG ulokowane są w wielu państwach na całym świecie. Znaleźć je można m.in. w Portugalii, Grecji, Kanadzie i... w Polsce! 

W Świnoujściu znajduje się Terminal LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. W tym roku został zwodowany gazowiec Lech Kaczynski, a w przyszłym do użytku ma wejść kolejny statek tego typu o imieniu Grazyna Gesicka. 

Czy spotkaliście się kiedyś twarzą w twarz z gazowcem? 

Źródła:

• I. Kotowska, M. Mańkowska, M. Pluciński, "Morsko-lądowe łańcuchy transportowe", wydawnictwo Difin, Warszawa 2016, ISBN: 978-83-8085-195-5,
• B. Sobczyk, "LNG tank in Świnoujście: nonlinear analysis of the tank dome elements behaviour", Polish Maritime Research 4 (108) 2020 vol. 27, 139-147 str,
• M. Łaciak, "Techniczne i technologiczne problemy eksploatacji terminali rozładunkowych LNG", czasopismo Wiertnictwo Nafta Gaz, tom 28, zeszyt 3, 2011. 

Related Items żegluga