BERTHA BENZ: KOBIETA, KTÓRA TCHNĘŁA ŻYCIE W MOTORYZACJĘ

Wydawałoby się, że w pierwszą w historii daleką podróż samochodem wybrał się jego twórca. Trop dobry, lecz strzał nietrafiony! Poznajcie Berthę Benz, osobę, która w trudnych czasach nie bała się rozepchnąć łokciami w świecie inżynierii. 

Carl Benz od zawsze interesował się techniką, a jego ulubionymi przedmiotami w szkole stały się fizyka i chemia. Młody Benz bardzo dobrze się uczył, więc matka wspierała go w dalszej edukacji. Jego ojciec pracował jako maszynista. Zmarł jednak, gdy Carl miał 2 lata. Jego dalsi przodkowie zajmowali się kowalstwem. 

Benzowi nigdy nie brakowało kreatywności, wyobraźni i wiedzy. Wśród swych pięt achillesowych wyróżnić mógł jednak niezdarne poruszenie się w świecie biznesu. Benzowska nieumiejętność opracowania skutecznej strategii finansowej ograniczała realizację nowatorskich projektów. Światem rządzi w końcu pieniądz. 

Po ukończeniu studiów obiecujący inżynier pracował w różnych fabrykach. W wieku 26 lat założył ze znajomym warsztat, w którym wytwarzał drobne metalowe przedmioty. Benz był jednak głodny budowania silników. Eksperymentowania. Przebywania empirycznej drogi ku stworzeniu bezkonnego pojazdu. Wspólnik Benza nie poparł jego bzika. Wynalazcy zakończyli współpracę. W międzyczasie Carl Benz ożenił się z Berthą Ringer. Poświęciła ona swój cały posag, by Carl mógł spłacić wspólnika i zostać właścicielem firmy. 

Bertha Benz i Carl Benz

Zdolna i mądra Bertha urodziła się w zamożnej rodzinie. Rodzice posłali ją do szkoły dla wysoko urodzonych dziewcząt. Tam pokochała nauki przyrodnicze. Ojciec Berthy był stolarzem i często opowiadał jej o lokomotywach. Od początku sprzeciwiał się związkowi swojej córki z Carlem. Ta bowiem poznała ukochanego, gdy nie miał grosza przy duszy. Bertha z wielu powodów nie mogła narzekać na brak adoratorów. Ale to niezbyt bogaty Benz zdobył jej serce po tym, gdy usłyszała o projekcie samochodu, nad którym pracował. 

Posag Berthy nie wystarczył Benzowi na długo. Przez biznesową niezdarność inżynier w 1877 roku był już zadłużony na tyle, by banki odmawiały przyznania mu kolejnych kredytów. 

Można by pomyśleć, że uzyskanie przez Benza patentu na pojazd z silnikiem spalinowym odmieni jego życie na lepsze. Tak się jednak nie stało. 

Choć z niecierpliwością czekamy na rozwój technologii, szybsze pociągi, niezawodne samoloty i telefony wypchane po brzegi bajerami, techniczne zdobycze nie zawsze wiążą się z optymistycznym odbiorem ludzkości. Przykładów nie trzeba szukać daleko. 

Ludzie bali się pierwszych pociągów. Martwili się, że po rozwinięciu na ich pokładzie 30 km/h ciało człowieka może się nawet stopić. Z równie nieprzyjemnym odbiorem spotkały się radioodbiorniki, statki powietrzne i telewizory. 

Nic więc dziwnego, że ludzie naprawdę bali się widoku głośnego stwora mechanicznego. Jeszcze przez wiele lat walczono z pierwszymi kierowcami m.in. przez rozrzucanie szkła na drogach. 

Sukces na rynku osiągnęły za to silniki przemysłowe Benza. Nie zmieniło to jednak faktu, że wynalazca marzył o spopularyzowaniu swojego bezkonnego wozu. W rolę skutecznego marketingowca wcieliła się... Bertha Benz. Nigdy nie straciła wiary w geniusz swojego męża i wychodziła przy tym z założenia, że wystarczy pokazać ludziom, że wynalazek ten ma praktyczne zastosowanie. 

Wczesnego ranka 5 sierpnia 1888 roku Bertha wypchnęła wraz z dwójką nastoletnich synów benzowską zdobycz technologiczną. Odpalili ją dopiero w pewnej odległości od domu, tak by nie obudzić konstruktora. Carl został wcześniej poinformowany przez żonę, że ta zabiera synów i jedzie odwiedzić mamę. Nie wdała się jednak w szczegóły, więc Carl niesłusznie założył, że rodzina wsiądzie w pociąg. 

Eskapada ta została prawdopodobnie zapamiętana przez członków rodziny do końca życia! Walka z wymownymi spojrzeniami przechodniów, niesprzyjającą infrastrukturą (nie było wtedy tak przystosowanych dróg dla aut jak dziś) i z samym pojazdem. Bertha liczyła się bowiem z tym, że auto po prostu się popsuje. 

Najbardziej intrygującym faktem w całej wyprawie była przebyta odległość. Wyniosła ona bowiem ponad 100 km! Podróż zaczęła się w Mannheim, a skończyła się w Pforzheim. Trójka Benzów przebyła dystans ten w ok. 15 godzin. Konieczne było zmienianie się kierownicą. Nastolatkowie pchali auto, gdy trzeba było podjechać pod górkę. 

Mannheim w 2020 roku (Recorder MA, Unsplash)

Z jakimi problemami technicznymi poradziła sobie trójka śmiałków? 

• Przez całą drogę rodzina chłodziła silnik wodą, aby nie doszło do wybuchu. 
• Klocki hamulcowe wytarły się, więc miejscowy szewc na polecenie Berthy obił je skórą. 
• Za pomocą szpilki od kapelusza żona Benza przeczyściła zatkany przewód paliwowy.
• Gdy zaistniała potrzeba izolowania drutu zapłonowego, Bertha użyła podwiązki. 

Po dotarciu na miejsce, Bertha dała znać mężowi o szczegółach wyprawy poprzez telegram (i nie chodzi tu o aplikację ;)). Gdy wróciła, podzieliła się wskazówkami, co dokładnie zmieniłaby w pojeździe. 

W 1890 roku produkcją benzowskich samochodów zainteresowali się niemieccy inwestorzy. W 1900 roku z kolei odnotowano Carla Benza jako największego producenta aut na świecie.

Ludzie przez kilkaset lat próbowali uniezależnić się od siły pociągowej zwierząt. Choć to Carl Benz uzyskał patent na pojazd z napędem spalinowym, nie można definitywnie stwierdzić, że jest on jego jedynym twórcą. Ogromny wkład w tę historię mieli m.in. Etienne Lenoir opracowując silnik gazowy czy Nicolaus Otto projektujący maszynę atmosferyczną. Wielu inżynierów, choć postawiło kamień milowy w drodze ku rozwojowi motoryzacji, zmarło w zapomnieniu i w biedzie. 

Mimo tej fascynującej historii do dziś przyjęło się opryskliwe stwierdzenie: "no tak, baba za kierownicą". Kto wie, jak wyglądałaby samochody i kiedy wyjechałyby na drogę, gdyby nie pomysły, odwaga i pieniądze Berthy Benz?

Z czego korzystałam tworząc artykuł:

• A. Rostocki, "Poczet twórców motoryzacji", ZP Grupa, Warszawa 2009,
• K. Marcal, "Matka wynalazku", Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021,
• "Bertha Benz. A woman moves the world", mercedes-benz.com [dostęp: 28.06.2022]

Related Items samochód