Ówcześnie, bezpieczeństwo uważane jest za najważniejszy element w transporcie. Wciąż dopracowywane maszyny, są w stanie przewieźć każdy rodzaj ładunku, bez względu na jego wielkość czy stan skupienia. Brak ostrożności i zachowania odpowiednich procedur może skutkować groźnymi sytuacjami, jak np. śmiercią 110 osób podczas przewozu generatorów tlenowych w 1996 roku. Jak więc ich uniknąć?
Ładunki niebezpieczne, o których mowa w dzisiejszym wpisie to ogół przewożonych ładunków, przy użyciu różnych środków transportu, mogące przez swoje właściwości lub przez interakcje z innymi substancjami, stanowić zagrożenie dla ludzi, mienia lub środowiska. Inna nazwa, z którą można się spotkać, określając takowe towary to transport specjalistyczny- ze względu na specyficzne wymagania i przepisy, które regulują przewóz. O nich jednak później. Co konkretnie możemy zaliczyć do grupy ładunków niebezpiecznych?
Najczęściej spotykaną kategoryzacją jest normalizowany przez ADR (konwencję dotyczącą przemieszczania ładunków zagrażających otoczeniu środkami transportu drogowego) podział na 11 klas.
Klasa 1
Materiały i przedmioty wybuchowe, czyli takie, które powodują zniszczenia w środowisku, w wyniku reakcji chemicznej, pod wpływem odpowiedniego ciśnienia i temperatury. Np. naboje, fajerwerki.
Klasa 2
Gazy- do klasy tej zaliczamy czyste gazy, ich mieszaniny, a także materiały, które w swoim składzie zawierają gaz. Np. propan, butan.
Klasa 3
Materiały ciekłe zapalne- obejmuje materiały o temperaturze 50° C, które mają max. prężność gazów 300 kPa, a także substancje powyżej 61° C, transportowane w temperaturze równej lub wyższej niż ich zapłon. Możemy tu mówić o m.in. klejach czy farbach.
Klasa 4.1
Materiały stałe zapalne, samoreaktywne stałe lub ciekłe i materiały wybuchowo odczulone- są to np. zapałki.
Klasa 4.2
Materiały samozapalne- do klasy zaliczamy 2 grupy takich materiałów: substancje, które w kontakcie z powietrzem, ulegają samozapłonowi w przeciągu 5 minut, a także substancje, które samonagrzewają się, a następnie po długim czasie (godziny lub dni) ulegają zapaleniu. Np. biały lub żółty fosfor.
Klasa 4.3
Materiały wytwarzające w kontakcie z wodą gazy zapalne czyli sód lub karbid.
Klasa 5.1
Materiały utleniające- wydzielając tlen mogą powodować zapalenie, bądź podtrzymywanie ognia innego materiału. Idealnym tego przykładem może być wapno.
Klasa 5.2
Nadtlenki organiczne- substancje podatne na rozkład egzotermiczny w normalnej lub podwyższonej temperaturze. W trakcie rozkładu, wydzielać się mogą szkodliwe lub palne gazy/ pary. Do klasy należy m.in. diokset.
Klasa 6.1
Materiały trujące- materiały zawierające w swoim składzie substancje, które po dostaniu się do organizmu, powodują niekorzystne zmiany. Tutaj możemy mówić o powszechnie znanym cyjanku.
Klasa 6.2
Materiały zakaźne- Są to substancje, w których udowodniono lub istnieje podejrzenie występowania drobnoustrojów chorobotwórczych. Np. odpady medyczne, wirusy.
Klasa 7
Materiały promieniotwórcze- będące wyrobami ubocznymi przy produkcji i obróbce paliwa jądrowego.
Klasa 8
Materiały żrące- materiały, które wskutek działania chemicznego atakują tkankę nabłonkową skóry, w wyniku wyciekania, mogą zniszczyć towar, jednostkę ładunkową lub środek transportu, a także doprowadzić do innych strat. Chodzi tu np. o kwas siarkowy, kwas do akumulatorów.
Klasa 9
Różne materiały i przedmioty niebezpieczne- do ostatniej klasy zaliczamy materiały, które podczas przewozu stanowią zagrożenie, jednak innego rodzaju niż wcześniej wymienione. M.in. azbest, środki do znieczuleń.
Ładunki mogą być przewożone bez opakowania (luzem), w cysternach i w formie sztuk przesyłki. Co to konkretnie oznacza?
Nie tylko pojazd odgrywa ogromną rolę w procesie przewozowym. Istotnym elementem jest opakowanie, w którym umieścimy transportowane dobro. Możliwe są warianty:
Ładunki mogą być przewożone bez opakowania (luzem), w cysternach i w formie sztuk przesyłki. Co to konkretnie oznacza?
- bez opakowania- dotyczy tylko ładunków w stanie stałym. Towary transportowane są bezpośrednio w skrzyni ładunkowej pojazdu.
- w cysternie- cysterna służąca do przewozu ładunków niebezpiecznych musi być sprawna i spełniać wszystkie określone wymogi. Zbiornik służy do transportu ściśle określonych substancji w formie płynnej, gazowej lub sproszkowanej.
- w formie sztuk przesyłki- uformowane i przewożone jednostki muszą być tak ułożone i przymocowane, aby nie zmieniały swojego położenia w trakcie jazdy. Różne rodzaje ładunków można przewozić w jednej skrzyni, jeśli jest to określone wg. ADR. Niektóre przedmioty nie muszą być przewożone w opakowaniach.
- ze specyfikacją UN
- bez specyfikacji UN
- LTD QTY- nazwa jest skrótem od sformułowania: Limited Quantity, oznaczające ograniczoną ilość
- excepted quantity- przewóz bardzo małej ilości ładunków.
Nie nakłada się ograniczeń co do gałęzi transportu, których używa się w procesie przemieszczania ładunków. Możliwe jest wykorzystanie każdego środka lokomocji, odpowiednio dopasowując go do środowiska. Należy jednak pamiętać o tym, że istnieją odpowiednie dokumenty, regulujące przewóz wybranym z nich. Tzn.:
- Transport drogowy -> umowa ADR
- Transport kolejowy -> regulamin RID
- Transport morski -> kodeks IMDG
- Transport śródlądowy -> umowa ADN i ADNR
- Transport lotniczy -> regulacje IATA DGR
Pomimo, że każda z pozycji określa zupełnie inny rodzaj transportu, to możemy dopatrzyć się w treści kilka wspólnych elementów. Każdy z dokumentów określa przede wszystkim typy ładunków, które można przewieźć w tej samej przestrzeni ładunkowej. Ponadto, ustalona jest w nich minimalna ilość przewożonych dóbr, powyżej której maszyna musi być oznaczona w wymagany sposób. Samo oznakowanie ładunków i pojazdów także znajdziemy w wyżej wymienionych aktach. Ostatnia wspólnie omówiona kwestia to opakowania w jakich transportowany będzie materiał niebezpieczny.
Transport materiałów niebezpiecznych, bez względu na klasę, jest nie lada wyzwaniem. Należytą ostrożnością musi wykazać się każda ze stron procesu- nadawca, przewoźnik i odbiorca. Przed zadeklarowaniem chęci przewozu takiego ładunku, nadawca powinien zapoznać się z odpowiednim aktem prawnym, zawierającym niezbędne informacje. Następnie po wysnuciu właściwych wniosków, musi odpowiednio oznakować oraz zapakować dobro materialne i opracować instrukcję, która użyta być może podczas wystąpienia sytuacji awaryjnej. Bo pomimo zachowania środków ostrożności, do takowej sytuacji może dojść.
Przyczyny katastrof z udziałem ładunków niebezpiecznych można podzielić na 2 grupy: spowodowane błędem kierowcy i zależne od otoczenia. Nie różnią się one od przyczyn typowego wypadku, jednakże w skutkach są o wiele bardziej katastrofalne. Zajmijmy się pierwszym wspomnianym rodzajem. Błąd osoby, która prowadzi pojazd z ładunkiem niebezpiecznym jest najczęstszą przyczyną takich incydentów. W głównej mierze wynika to nadmiernej prędkości czy zmęczenia- te z kolei spowodowane są chęcią szybszego zakończenia przewozu i niedopilnowaniem obowiązkowych przerw. Ponadto wyróżniamy: zachowanie zbyt małej odległości, cofanie, wyprzedzanie, nieustąpienie, omijanie i zmianę pasu ruchu. Rzadziej, ale jednak, dochodzi do katastrofy wspomnianej jako drugi rodzaj- zależne od otoczenia. Mimo zachowania przez kierującego odpowiednich środków ostrożności, do katastrofy przyczynić się mogą inni uczestnicy ruchu, zły stan techniczny maszyny lub nieprzychylne warunki pogodowe.
Załóżmy wariant, że dojdzie do niechcianej sytuacji, a przewożone przez nas dobro materialne wydostanie się na zewnątrz, bądź zostanie zniszczone. Czynności, których się podejmiemy mają na celu uratowanie ludzkiego życia i uniknięcia jak największych strat. Ale co konkretnie możemy zrobić? Przede wszystkim- zatrzymujemy pojazd, a następnie wyłączamy silnik. Naszym obowiązkiem jest wezwanie służb ratunkowych i udostępnienie im dokumentów przewozowych. Musimy zabezpieczyć miejsce wypadku za pomocą odpowiedniego oznakowania i założenia kamizelki odblaskowej. Dostarczamy w ten sposób informację, o nie wchodzeniu w tę strefę. Powinniśmy ostrożnie obchodzić się z uwolnionymi materiałami, najlepiej- nie zbliżać się do nich, nie stąpać, nie dotykach, ani nie wdychać oparów. Jeśli wypadkowi towarzyszy pożar, możemy zwalczyć go gaśnicą- oczywiście wyłącznie we wczesnej fazie. Środek trzeba skierować w kierunku silnika, opon, hamulca.
Niestety, zdarzają się sytuacje, w których przyczyna działa z taką siłą, że niemożliwym jest zatrzymanie jej skutków. W 1987 roku na pokładzie Boeinga 747 wraz z pasażerami transportowany był kwas azotowy. Nad Oceanem Indyjskim zginęło wtedy 140 osób, w tym 19 z załogi. 3 lata później, doszło do kolejnego wypadku lotniczego z tym samym bohaterem w roli głównej- kwasem azotowym. Tym razem śmierć poniosło 2 pasażerów i 2 osoby z personelu pokładowego. W 2006 roku, doszło do katastrofy na obwodnicy Pasłęka. Zderzyły się 2 maszyny, jedna z nich przewoziła kwas siarkowy. Przez wyciek substancji, akcja ratownicza trwała 9 godzin. Podczas innego wypadku, mającego miejsce w 2014 roku, przewożony był kwas dietylenotriaminopentaoctowy- substancja żrąca. Kierowca prowadzący samochód ciężarowy Volvo chcąc uniknąć zderzenia z autem osobowym skręcił w stronę lasu. Maszyna uderzyła w drzewo, część pojemników wysunęła się, a zawartość niektórych z nich się wylała.
Przewóz ładunków niebezpiecznych wymaga znajomości szczegółowych danych zawartych w kodeksach i umiejętności ich łączenia z wiedzą przyrodniczą. Aby móc pracować jako kierowca/ pilot transportujący towary zagrażające otoczeniu, należy przejść specjalne szkolenia i egzaminy. Oprócz tego, w dziedzinie tej wyspecjalizowani są tzw. doradcy ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych. Ze względu na odpowiedzialne stanowisko, należy spełnić kilka istotnych aspektów: osoba, która chce zająć się takim fachem, musi posiadać wykształcenie wyższe, ukończyć kurs doradczy i złożyć z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy przed odpowiednią komisją. Dodatkowo, nie mogła być nigdy wcześniej karana.
Mimo, iż proces transportu ładunków niebezpiecznych jest bardzo ryzykowną kwestią, to stanowi coraz to popularniejszy element logistyki. Ze względu na swoją specyfikę, jest bardzo ciekawym zagadnieniem i zdecydowanie warto zapoznać się z jej przebiegiem.
Transport materiałów niebezpiecznych, bez względu na klasę, jest nie lada wyzwaniem. Należytą ostrożnością musi wykazać się każda ze stron procesu- nadawca, przewoźnik i odbiorca. Przed zadeklarowaniem chęci przewozu takiego ładunku, nadawca powinien zapoznać się z odpowiednim aktem prawnym, zawierającym niezbędne informacje. Następnie po wysnuciu właściwych wniosków, musi odpowiednio oznakować oraz zapakować dobro materialne i opracować instrukcję, która użyta być może podczas wystąpienia sytuacji awaryjnej. Bo pomimo zachowania środków ostrożności, do takowej sytuacji może dojść.
Przyczyny katastrof z udziałem ładunków niebezpiecznych można podzielić na 2 grupy: spowodowane błędem kierowcy i zależne od otoczenia. Nie różnią się one od przyczyn typowego wypadku, jednakże w skutkach są o wiele bardziej katastrofalne. Zajmijmy się pierwszym wspomnianym rodzajem. Błąd osoby, która prowadzi pojazd z ładunkiem niebezpiecznym jest najczęstszą przyczyną takich incydentów. W głównej mierze wynika to nadmiernej prędkości czy zmęczenia- te z kolei spowodowane są chęcią szybszego zakończenia przewozu i niedopilnowaniem obowiązkowych przerw. Ponadto wyróżniamy: zachowanie zbyt małej odległości, cofanie, wyprzedzanie, nieustąpienie, omijanie i zmianę pasu ruchu. Rzadziej, ale jednak, dochodzi do katastrofy wspomnianej jako drugi rodzaj- zależne od otoczenia. Mimo zachowania przez kierującego odpowiednich środków ostrożności, do katastrofy przyczynić się mogą inni uczestnicy ruchu, zły stan techniczny maszyny lub nieprzychylne warunki pogodowe.
Załóżmy wariant, że dojdzie do niechcianej sytuacji, a przewożone przez nas dobro materialne wydostanie się na zewnątrz, bądź zostanie zniszczone. Czynności, których się podejmiemy mają na celu uratowanie ludzkiego życia i uniknięcia jak największych strat. Ale co konkretnie możemy zrobić? Przede wszystkim- zatrzymujemy pojazd, a następnie wyłączamy silnik. Naszym obowiązkiem jest wezwanie służb ratunkowych i udostępnienie im dokumentów przewozowych. Musimy zabezpieczyć miejsce wypadku za pomocą odpowiedniego oznakowania i założenia kamizelki odblaskowej. Dostarczamy w ten sposób informację, o nie wchodzeniu w tę strefę. Powinniśmy ostrożnie obchodzić się z uwolnionymi materiałami, najlepiej- nie zbliżać się do nich, nie stąpać, nie dotykach, ani nie wdychać oparów. Jeśli wypadkowi towarzyszy pożar, możemy zwalczyć go gaśnicą- oczywiście wyłącznie we wczesnej fazie. Środek trzeba skierować w kierunku silnika, opon, hamulca.
Niestety, zdarzają się sytuacje, w których przyczyna działa z taką siłą, że niemożliwym jest zatrzymanie jej skutków. W 1987 roku na pokładzie Boeinga 747 wraz z pasażerami transportowany był kwas azotowy. Nad Oceanem Indyjskim zginęło wtedy 140 osób, w tym 19 z załogi. 3 lata później, doszło do kolejnego wypadku lotniczego z tym samym bohaterem w roli głównej- kwasem azotowym. Tym razem śmierć poniosło 2 pasażerów i 2 osoby z personelu pokładowego. W 2006 roku, doszło do katastrofy na obwodnicy Pasłęka. Zderzyły się 2 maszyny, jedna z nich przewoziła kwas siarkowy. Przez wyciek substancji, akcja ratownicza trwała 9 godzin. Podczas innego wypadku, mającego miejsce w 2014 roku, przewożony był kwas dietylenotriaminopentaoctowy- substancja żrąca. Kierowca prowadzący samochód ciężarowy Volvo chcąc uniknąć zderzenia z autem osobowym skręcił w stronę lasu. Maszyna uderzyła w drzewo, część pojemników wysunęła się, a zawartość niektórych z nich się wylała.
Przewóz ładunków niebezpiecznych wymaga znajomości szczegółowych danych zawartych w kodeksach i umiejętności ich łączenia z wiedzą przyrodniczą. Aby móc pracować jako kierowca/ pilot transportujący towary zagrażające otoczeniu, należy przejść specjalne szkolenia i egzaminy. Oprócz tego, w dziedzinie tej wyspecjalizowani są tzw. doradcy ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych. Ze względu na odpowiedzialne stanowisko, należy spełnić kilka istotnych aspektów: osoba, która chce zająć się takim fachem, musi posiadać wykształcenie wyższe, ukończyć kurs doradczy i złożyć z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy przed odpowiednią komisją. Dodatkowo, nie mogła być nigdy wcześniej karana.
 |
| www.dvz.de |
Mimo, iż proces transportu ładunków niebezpiecznych jest bardzo ryzykowną kwestią, to stanowi coraz to popularniejszy element logistyki. Ze względu na swoją specyfikę, jest bardzo ciekawym zagadnieniem i zdecydowanie warto zapoznać się z jej przebiegiem.
Weronika Olimpia
Źródła:
Środki transportu część I- R. Kacperczyk
Przewóz towarów niebezpiecznych. Poradnik kierowcy- T. Pusty
Towary niebezpieczne. Transport drogowy- K. Grzegorczyk i R. Buchcar
http://www.towary-niebezpieczne.pl/
Odpowiedni pojazd, cała flota pojazdów do podstawa. Do większości towarów niebezpiecznych trzeba też mieć odpowiednie kwalifikacje żeby je przewozić.
OdpowiedzUsuńJestem pod wrażeniem. Bardzo fajny wpis.
OdpowiedzUsuńBardzo fajny poradnik i na pewno można się z niego co nieco dowiedzieć na temat przewozu towarów niebezpiecznych. Ja także polecam przeczytanie wpisu https://www.sendit.pl/blog/co-to-sa-towary-adr-i-dlaczego-nie-mozna-ich-nadawac-kurierem gdzie dokładnie wytłumaczono to dlaczego kurierem nie wyślemy towarów ADR.
OdpowiedzUsuńBardzo ciekawy artykuł. Jestem pod wielkim wrażeniem.
OdpowiedzUsuńŚwietnie napisany wpis. Czekam na wiele więcej
OdpowiedzUsuń